Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, câu hỏi “rác thải được xử lý như thế nào” đang thu hút sự chú ý của nhiều người. Hàng triệu tấn rác thải nhựa được thải ra mỗi năm, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về quy trình xử lý và tái chế chúng. Từ những bước đầu tiên cho đến khi rác thải nhựa quay trở lại thành sản phẩm hữu ích, bài viết này của Onghutthanthien.com sẽ giúp bạn khám phá quy trình xử lý rác thải và những công nghệ tiên tiến hiện đang được áp dụng.
Thực trạng rác thải nhựa hiện nay tại Việt Nam
Theo dữ liệu từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng rác thải nhựa nghiêm trọng, với khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa được thải ra mỗi năm. Trong số này, từ 0,28 đến 0,73 triệu tấn rác thải nhựa được thải ra biển, nhưng chỉ khoảng 27% trong số đó được tái chế. Đáng chú ý, đến 90% rác thải nhựa bị xử lý bằng cách đốt hoặc đem chôn, trong khi chỉ có 10% được tái chế. Sự gia tăng này đã đưa tổng lượng rác thải nhựa lên khoảng 3,27 triệu tấn hiện nay, tạo ra mối nguy lớn cho môi trường, đặc biệt là ô nhiễm biển.
Việc phân loại và xử lý rác thải nhựa cũng gặp nhiều khó khăn vì đa số mọi người không biết rác thải được xử lý như thế nào. Khoảng 8-12% chất thải rắn sinh hoạt là nhựa và túi nilon, nhưng chỉ khoảng 11-12% được tái chế, còn lại chủ yếu bị chôn lấp hoặc đốt. Điều này dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, khiến tác hại và ảnh hưởng của rác thải nhựa đối với môi trường ngày càng nghiêm trọng.
Ngoài ra, trong rác thải y tế thì có khoảng 5% là nhựa, tức là khoảng 22 tấn thải ra mỗi ngày từ các hoạt động y tế. Việc xử lý không hiệu quả loại rác thải này ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và gây ra những tác động xấu đến môi trường.
Tác hại của rác thải nhựa lên môi trường và sức khoẻ con người, động vật
Tác hại đến môi trường
- Ô nhiễm đất và nước: Rác thải nhựa nếu không được xử lý đúng cách mà bị vứt không đúng cách sẽ có khả năng xâm nhập vào đất và nguồn nước. Các chất gây hại có trong nhựa như bisphenol A (BPA) và phthalates có thể thấm vào nước ngầm gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước uống.
- Ô nhiễm đại dương: Rác thải nhựa, đặc biệt là các sản phẩm nhựa dùng một lần, đã trở thành một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm đại dương. Theo ước tính, khoảng 8 triệu tấn nhựa trôi nổi vào đại dương mỗi năm, tạo ra các “đảo rác” khổng lồ, ảnh hưởng rất nhiều đến sinh vật biển và hệ sinh thái biển.
- Giảm sự đa dạng sinh học: Rác thải nhựa không chỉ giết chết các loài động vật biển như cá và chim biển mà còn làm mất đi các môi trường sống tự nhiên của chúng. Chúng có thể bị các sinh vật ăn nhầm, dẫn đến tử vong hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Tích tụ hạt vi nhựa: Qua thời gian, các sản phẩm nhựa lớn bị phân hủy thành các hạt vi nhựa nhỏ, có thể tích tụ trong chuỗi thực phẩm. Vi nhựa không chỉ gây hại cho động vật mà còn có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua thức ăn và nước uống.
Tác hại đến sức khỏe con người
- Tăng nguy cơ bệnh tật: Hóa chất có trong nhựa có thể gây rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến hormone, thậm chí có thể gây ung thư. Nhiều nghiên cứu cho thấy BPA và các chất tương tự có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và phát triển của trẻ em.
- Hít phải vi nhựa: Vi nhựa có thể xâm nhập vào không khí và được hít vào cơ thể. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hạt vi nhựa hít vào có thể gây viêm phổi và các vấn đề khác về đường hô hấp.
Tác hại đến động vật
- Nguy hiểm cho động vật hoang dã: Nhiều loài động vật, ví dụ như chim biển hay rùa biển, thường nuốt phải rác thải nhựa bị trôi nổi dưới đại dương. Những vật này có thể làm tắc nghẽn hệ tiêu hóa, dẫn đến tử vong hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
- Mất môi trường sống: Rác thải được xử lý như thế nào để tránh gây ảnh hưởng đến môi trường sống của các sinh vật đang là một mối lo ngại lớn. Ô nhiễm nhựa cũng có thể làm suy giảm chất lượng môi trường sống của nhiều loài động vật. Hệ sinh thái bị ảnh hưởng sẽ tác động đến sự phát triển và sinh sản của các loài.
- Gián tiếp ảnh hưởng đến con người: Khi động vật hấp thụ hóa chất từ rác thải nhựa, những hóa chất này có thể tích tụ trong thực phẩm mà con người tiêu thụ. Điều này tạo ra một chuỗi tác động tiêu cực từ môi trường đến sức khỏe con người.
Rác thải được xử lý như thế nào?
Không phải ai cũng biết rác thải được xử lý như thế nào mới là đúng, đó cũng đang là một trong những thách thức lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt trong thời đại hiện nay. Để giải quyết vấn đề này, nhiều biện pháp và hành động có thể được thực hiện. Dưới đây là một số những giải pháp giảm thiểu và hạn chế rác thải nhựa hiệu quả:
Phân loại rác thải tại nguồn
Một trong những biện pháp quan trọng và nhẹ nhàng nhất là phân loại rác thải ngay từ đầu. Mỗi hộ gia đình, mỗi người dân cần được hướng dẫn để phân loại rác thải thành các nhóm khác nhau như rác thải hữu cơ, rác thải nhựa, và rác thải vô cơ. Việc này giúp cho quá trình thu gom và xử lý rác thải được dễ dàng hơn. Câu hỏi “Rác thải được xử lý như thế nào?” sẽ có câu trả lời rõ ràng hơn khi quy trình phân loại rác được thực hiện đúng đắn.
Tái chế nhựa
Tái chế là một phương pháp quan trọng để giảm lượng rác thải nhựa, vì nó không chỉ giúp giảm gánh nặng cho môi trường mà còn tạo ra nguồn nguyên liệu mới từ các vật liệu cũ. Ví dụ, các chai nhựa PET sau khi sử dụng có thể được tái chế để sản xuất ra các sản phẩm như sợi dệt cho quần áo, đồ chơi trẻ em hoặc các chai nhựa mới. Bên cạnh đó, nhựa HDPE từ các chai đựng hóa chất, dầu gội có thể tái chế thành ống nước hoặc vỏ bọc dây cáp.
Chính phủ và các tổ chức cần khuyến khích các cơ sở tái chế đầu tư vào công nghệ tiên tiến, chẳng hạn như máy phân loại nhựa tự động hoặc hệ thống xử lý nhiệt phân cao cấp, để cải thiện hiệu quả và tăng tỷ lệ tái chế. Những tiến bộ này không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn tạo ra cơ hội kinh doanh và việc làm cho các ngành liên quan đến xử lý chất thải.
Tăng cường công nghệ xử lý chất thải
Các công nghệ hiện đại như pyrolysis (quá trình phân hủy nhựa bằng nhiệt mà không cần oxy) đang là một giải pháp tiềm năng trong việc giải quyết câu hỏi rác thải được xử lý như thế nào. Các công nghệ này có thể chuyển rác thải nhựa thành nhiên liệu hoặc nguyên liệu thô để sản xuất nhựa mới. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ xử lý chất thải tương tự như vậy là rất quan trọng.
Chôn lấp an toàn
Mặc dù chôn lấp rác thải không phải là giải pháp tốt nhất, nhưng trong một số trường hợp bắt buộc, việc chôn lấp an toàn là hành động cần thiết. Các bãi chôn lấp hiện đại được thiết kế để ngăn chặn rác thải nhựa xâm nhập vào đất và nước. Việc đảm bảo rằng rác thải được xử lý trong môi trường an toàn là một phần quan trọng trong việc quản lý rác thải nhựa.
Giảm sử dụng nhựa dùng một lần
Cần liên tục khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế cho nhựa dùng một lần, chẳng hạn như ống hút giấy, ống hút bã mía, túi vải hoặc bình nước inox… Ví dụ, thay vì dùng ống hút nhựa mỗi lần uống trà sữa, mọi người có thể chọn ống hút bã mía – một loại sản phẩm dễ phân hủy và an toàn với môi trường. Hay thay vì sử dụng túi nhựa khi đi chợ, người tiêu dùng có thể mang theo túi vải, không chỉ bền hơn mà còn giúp giảm thiểu lượng rác thải nhựa đáng kể.
Ngoài ra, ống hút bã cà phê cũng là một sự lựa chọn mới mẻ để bảo vệ môi trường. Được làm từ bã cà phê nguyên chất kết hợp với một số nguyên liệu tự nhiên khác, sản phẩm ống hút bã cà phê đã và đang gây nên làn sóng mạnh mẽ trong cộng đồng người tiêu dùng yêu thích các sản phẩm thân thiện với môi trường, đặc biệt là giới trẻ.
Các biện pháp này không chỉ giúp giảm lượng rác thải nhựa mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề rác thải được xử lý như thế nào. Khi càng nhiều người chọn sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường và biết rác thải được xử lý như thế nào thì nhu cầu sản xuất nhựa sẽ giảm, từ đó góp phần làm giảm ô nhiễm và bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.
Tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức từ sớm
Giáo dục cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa và nắm rõ vấn đề rác thải được xử lý như thế nào là rất quan trọng. Chúng ta có thể tổ chức các chương trình tuyên truyền tại trường học, nơi trẻ em được học về môi trường và cách phân loại rác thải từ sớm. Ví dụ, các em học sinh có thể được hướng dẫn phân loại nhựa, giấy, và rác hữu cơ qua các bài thực hành đơn giản hoặc tham gia vào các buổi ngoại khóa dọn dẹp bãi biển để hiểu rõ hơn về tác hại của rác thải nhựa đối với đại dương.
Những chiến dịch nâng cao nhận thức như vậy không chỉ giúp người dân, từ trẻ em đến người lớn, hiểu sâu sắc về vấn đề môi trường mà còn khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường hàng ngày.
Xây dựng các chính sách và quy định
Chính phủ đóng vai trò thiết yếu trong việc ban hành các chính sách nghiêm ngặt để kiểm soát việc rác thải được xử lý như thế nào để giảm thiểu rác thải nhựa. Một ví dụ thực tế là việc đánh thuế hoặc cấm hoàn toàn các sản phẩm nhựa dùng một lần. Tại một số quốc gia như Pháp và Kenya, chính phủ đã áp dụng các biện pháp cấm túi nhựa, khiến người tiêu dùng buộc phải tìm kiếm các giải pháp thay thế như túi vải hay túi giấy.
Ngoài ra, quy định bắt buộc các doanh nghiệp phải tái chế một tỷ lệ nhất định nhựa từ sản phẩm của họ hoặc yêu cầu sử dụng nguyên liệu tái chế cũng có thể tạo ra động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp chuyển sang mô hình kinh doanh bền vững hơn. Thậm chí, một chính sách đánh thuế cao đối với các nhà sản xuất nhựa hoặc trợ cấp cho những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường có thể thúc đẩy sự thay đổi nhanh chóng, đồng thời giúp giảm thiểu lượng rác thải nhựa thải ra môi trường.
